Warsztaty on-line

Cykl spotkań organizowanych on-line ma na celu zebranie uwag, komentarzy i opinii na temat wstępnych projektów programu regionalnego oraz planu sprawiedliwej transformacji, które będą najważniejszymi dokumentami dotyczącymi wdrażania Funduszy Europejskich w województwie śląskim w perspektywie unijnego finansowania na lata 2021-2027.

Warsztat został skierowany do przedstawicieli regionalnych mediów. W spotkaniu wzięło udział ok. 25 osób – reprezentujących różne grupy medialne z całego regionu.

Wstęp do debaty

Spotkanie otworzył Marszałek Województwa Śląskiego Jakub Chełstowski, który zauważył, że przed województwem śląskim stoi wielkie wyzwanie w najbliższej perspektywie unijnego finansowania, związane z transformacją społeczno-gospodarczą regionu. Marszałek zwrócił uwagę, że będzie to wyzwanie bardzo trudne, ale jednocześnie takie, do którego województwo przygotowywało się od wielu lat. Przygotowanie Śląskiego w postaci chociażby strategii „Zielone Śląskie 2030” czy działań podejmowanych przez region względem przedsiębiorców w obliczu pandemii COVID-19 zostało już docenione w Europie poprzez przyznanie Śląskiemu tytułu Europejskiego Regionu Przedsiębiorczości na lata 2021-2022. Województwo otrzyma również z Unii Europejskiej najwyższe w swojej historii środki na efektywne wdrażanie zmian społeczno-gospodarczych w regionie. Mowa tutaj o finansach sięgających niemal 4,5 mld euro w ramach nowego programu regionalnego „Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027” (2,4 mld euro) oraz Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (ponad 2 mld euro).

Następnie Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim – Stefania Koczar-Sikora przedstawiła syntetyczną prezentację dotyczącą pierwszego projektu programu „Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027” (FE SL 2021-2027) oraz Regionalnego Planu Sprawiedliwej Transformacji 2030 r. Podczas prezentacji zostały omówione główne wątki z kwietniowej debaty w odniesieniu do każdego obszaru tematycznego.

Zaprezentowane podczas prezentacji założenia programu regionalnego oraz planu transformacji dla Śląskiego stały się punktem wyjścia do dyskusji moderowanej przez kierownika Referatu Transformacji w Departamencie Rozwoju Regionalnego – Dariusza Stankiewicza.

Czas dyskusji

Podczas warsztatu przedstawiciele mediów zabierali głos i zadawali pytania odnośnie najbardziej interesujących ich części wskazanych dokumentów. Wątpliwości uczestników rozwiewali Marszałek Jakub Chełstowski oraz dyrektor Stefania Koczar-Sikora. Wśród omawianych kwestii rozważano m.in.:

• Zwiększenie alokacji dla poszczególnych subregionów województwa.
  Województwo prowadzi dialog ze stroną rządową w tej kwestii. Intencją województwa jest pozyskanie dodatkowych środków szczególnie na potrzeby Subregionu Północnego, który ze względu na brak przemysłu górniczego i okołogórniczego na swoim obszarze nie będzie mógł niestety skorzystać ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Z tego względu Zarząd Województwa sformułował już wniosek do Ministerstwa Fundusz i Polityki Regionalnej (MFiPR) w tej sprawie. O podziale środków pomiędzy subregiony i konkretnych kwotach, jakie przypadną im w udziale w ramach dostępnych funduszy będziemy mogli mówić jednak dopiero wtedy, gdy poznamy ostateczną alokację dla województwa zarówno w ramach nowego programu operacyjnego, jak i FST. Celem województwa jest taki podział tych środków, aby zapewnić wszystkim 4 subregionom harmonijny rozwój, dlatego środki będą rozdzielane na podstawie obiektywnych czynników, takich jak liczba mieszkańców subregionu, główne potrzeby etc.
• Zwiększenie wsparcia dla dużych firm z zaplecza okołogórniczego, które miałyby agregować zmiany zachodzące w regionalnej gospodarce w ramach sprawiedliwej transformacji.
  Duże przedsiębiorstwa nie będą mogły korzystać ze wsparcia z Polityki Spójności (programu regionalnego), natomiast jest duża szansa, że takie wsparcie będzie dystrybuowane z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). Wynika to z tego, że duże przedsiębiorstwa związane z branżą górniczą wykazują chęć przebranżowienia, a celem FST jest przekierowanie całego regionu na gospodarkę niskoemisyjną. Jeśli duże przedsiębiorstwa zmienią swój kierunek rozwoju, to za nimi zaczną się przebranżawiać również mniejsze firmy.
• Czy jest szansa, żeby Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji (TPST) był zarządzany z poziomu regionu, czy jednak będzie on zarządzany centralnie?
  Regiony będą zarządzać komponentami terytorialnymi, ale w ramach Krajowego Planu. Ministerstwo ustala Krajowy Plan Sprawiedliwej Transformacji (KPST), natomiast Urząd Marszałkowski przygotowuje Regionalny Plan (RPST), którym będziemy zarządzać w województwie śląskim. Istotna jest zatem dobra współpraca między regionami a stroną rządową.
• Czy odbyły się konsultacje społeczne dot. projektu programu regionalnego i planu sprawiedliwej transformacji w okręgu częstochowskim? Jeśli tak, to kto wziął w nich udział i czy głos z Częstochowy wybrzmiał?
  Urząd Marszałkowski jest w stałym kontakcie z naszymi partnerami z Subregionu Północnego i uważnie wsłuchujemy się w głosy i potrzeby docierające do nas z Częstochowy – stąd też wniosek do MFiPR o zwiększenie alokacji dla Subregionu Północnego, ponieważ w wyniku braku finansowania tego obszaru z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, zdajemy sobie sprawę, że subregion ten mógłby być poszkodowany ze względu na wyłącznie jedno dostępne źródło finansowania w regionie. Spotkanie konsultacyjne w Subregionie Północnym odbyło się 19 kwietnia br. i wzięło w nim udział ok. 75 osób – o szczegółach dyskusji można przeczytać na stronach internetowych rpo.slaskie.pl i transformacja.slaskie.pl.
• Jakie obawy i nadzieje wybrzmiewały po tych spotkaniach konsultacyjnych i czy region jest właściwie przygotowany do kolejnej transformacji?
  W kontekście Sprawiedliwej Transformacji to przede wszystkim miasta i gminy regionu muszą znaleźć pomysł na siebie – znaleźć kluczowe kompetencje, które chcą realizować względem tego, jak chcą się rozwijać w najbliższej przyszłości i jak chciałyby być za kilka lat postrzegane. Musi być zachowana pewna logika interwencji względem tego, co chcemy w województwie zrealizować i tutaj będą wielkie wyzwania przed wieloma miastami regionu. Nikt nie może zagwarantować, że wszystko się uda. Nie ma na to łatwej recepty – wiele regionów górniczych w zachodniej Europie poniosło porażki podczas swoich procesów transformacyjnych, a obszary, w których odniosły sukces niekoniecznie da się przełożyć 1 do 1 w województwie śląskim, gdyż każdy region ma swoją własną specyfikę. Gminy muszą być dobrze przygotowane, muszą mieć przede wszystkim pomysł na siebie i znać kierunek rozwoju, w którym chcą się realizować. Jeśli będzie determinacja, wola i chęć współpracy gospodarczej, to jest nadzieja, że wiele z tych gmin odniesie sukces przy przejściu na gospodarkę niskoemisyjną.
• Kiedy można się spodziewać dalszych kroków? Ustaleń kto będzie zarządzał środkami z poszczególnych funduszy, jakie będą ostateczne kwoty wsparcia w ramach FST, kiedy wpisane zostaną instrumenty finansowe i gwarancyjne do TPST etc.
  Większość tych informacji zostanie zawartych w kolejnym projekcie Umowy Partnerstwa – MFiPR planuje to ustalić do czerwca br.

Na koniec dyrektor Stefania Koczar-Sikora podziękowała wszystkim uczestnikom spotkania za obecność i zaangażowanie w dyskusję na temat przyszłych rozwiązań w kontekście projektów Regionalnego Planu Sprawiedliwej Transformacji i programu „Funduszy Europejskich dla Śląskiego na lata 2021-2027”.