Warsztaty on-line

Cykl spotkań organizowanych on-line ma na celu zebranie uwag, komentarzy i opinii na temat wstępnych projektów programu regionalnego oraz planu sprawiedliwej transformacji, które będą najważniejszymi dokumentami dotyczącymi wdrażania Funduszy Europejskich w województwie śląskim w perspektywie unijnego finansowania na lata 2021-2027.

Tym razem warsztat został skierowany do lokalnych przedstawicieli samorządów gospodarczych oraz cechów rzemiosł. W spotkaniu wzięło udział ok. 35 osób.

Wstęp do debaty

Spotkanie otworzył Wicemarszałek Województwa Śląskiego Wojciech Kałuża, który zauważył, że od początku bieżącej perspektywy unijnego finansowania Województwo Śląskie realizowało wizję zgodnie, z którą Śląskie w najbliższych latach stanie się nowoczesnym regionem europejskim opartym o zielone technologie. Zgodnie z tą wizją powstała strategia „Śląskie 2030”, o którą zostały oparte projekty dokumentów, omawiane podczas tego spotkania. Jednocześnie Wicemarszałek podkreślił, że w nowej perspektywie unijnego finansowania Śląskie będzie największym beneficjentem funduszy europejskich spośród wszystkich regionów w Polsce. Województwo otrzyma prawie 2,4 mld euro w ramach nowego programu regionalnego (FE SL 21-27) oraz ponad 2 mld euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Środki te w wysokości ponad 4,4 mld euro przyczynią się do realnej zmiany profilu województwa m.in. wskutek realizacji procesu transformacji społeczno-gospodarczej regionu. Na koniec Wicemarszałek Kałuża zachęcił wszystkich zgromadzonych do aktywnego zabierania głosu podczas omawiania prezentowanych projektów dokumentów, wskazując że jest to moment, w którym wspólnie projektujemy przyszłość całego regionu i niezwykle ważne jest szerokie i wnikliwe spojrzenie na omawiane kwestie.

Następnie zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego – Stefania Koczar-Sikora przedstawiła prezentację dotyczącą pierwszego projektu programu „Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027” oraz Regionalnego Planu Sprawiedliwej Transformacji 2030. Podczas prezentacji zostały wskazane priorytety województwa na lata 2021-2027, które powstały w oparciu o cele Polityki Spójności UE wraz z planowanymi kwotami na poszczególne cele:

• Priorytet I. Inteligentne Śląskie – ok. 443 mln euro
• Priorytet II. Ekologiczne Śląskie – ok. 532 mln euro
• Priorytet III. Mobilne Śląskie – ok. 301 mln euro
• Priorytet IV. Społeczne Śląskie – ok. 593 mln euro
• Priorytet V. Śląskie dla mieszkańca – ok. 195 mln euro
• Priorytet VI. Śląskie bliżej mieszkańców – ok. 231 mln euro

Natomiast w kontekście Regionalnego Planu Sprawiedliwej Transformacji wskazano m.in. proponowaną wysokość alokacji dla poszczególnych obszarów i szczegółowych celów wsparcia w ramach FST.

Zaprezentowane podczas prezentacji założenia programu regionalnego oraz planu transformacji dla Śląskiego stały się punktem wyjścia do dyskusji moderowanej przez kierownika Referatu Transformacji w Departamencie Rozwoju Regionalnego – Dariusza Stankiewicza.

Czas dyskusji

Podczas warsztatu uczestnicy podejmowali się omówienia najważniejszych kwestii związanych z wyzwaniami, przed którymi staną ich organizacje w perspektywie finansowej 2021-2027. Wśród omawianych tematów pojawiły się zagadnienia dotyczące m.in.:

• Czy rozważana jest możliwość uproszczenia w kolejnej perspektywie systemu aplikowania o szkolenia w ramach Podmiotowego Systemu Finansowania (PSF) dla przedstawicieli MŚP?
  Największy problem z PSF polega obecnie na tym, że dostępny czas na składanie aplikacji i możliwości operatorów w ocenie składanych projektów uniemożliwiają szerszy dostęp do szkoleń. Urząd Marszałkowski zdaje sobie sprawę, że system oparty o zasadę „kto pierwszy ten lepszy” nie jest najbardziej optymalnym, natomiast bardzo trudno jest znaleźć lepsze rozwiązanie wśród dostępnych narzędzi i możliwości. Jednakże wszystkim zależy na uproszczeniu tego systemu i uczynieniu go możliwie jak najbardziej efektywnym, dlatego jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje i sugestie w tym zakresie.
• Czy przewiduje się środki dla placówek służby zdrowia, które będą modernizować swoją infrastrukturę w celu wytworzenia "zielonej energii"?
  Jeśli chodzi o efektywność energetyczną, to oczywiście tego typu projekty będą wspierane w ramach priorytetu II. Ekologiczne Śląskie z programu regionalnego „FE SL 21-27”. Jednak w przypadku jednostek ochrony zdrowia tego typu wsparcie będzie kierowane z poziomu programu krajowego.
• Jaki będzie poziom dofinansowania dla JST (służba zdrowia)?
  Tak jak obecnie będzie to 85%, jeśli projekt nie jest objęty pomocą publiczną.
• Czy przewidywane jest wsparcie z zakresu Regionalnych Programów Zdrowotnych, jak to było w kończącej się perspektywie? A jeśli tak, to czy wiadomo, jakich kierunków będą dotyczyć? (w obecnej perspektywie były to m.in. rehabilitacja kardiologiczna, przewlekła, zapalna itd.)
  Tak, są planowane działania w tym kierunku. Będzie to kontynuacja obecnych Regionalnych Programów Zdrowotnych (RPZ), czego dokładnie będą dotyczyć jeszcze się okaże, ale możemy zakładać działania mniej więcej w podobnych obszarach. Interwencja ze środków EFS+ w obszarze ochrony zdrowia realizowana będzie w celu polepszenia stanu zdrowia osób w wieku aktywności zawodowej, a tym samym wydłużenia ich aktywności na rynku pracy poprzez m.in. profilaktykę chorób stanowiących istotny problem zdrowotny regionu oraz działania wspierające: rehabilitację umożliwiającą powrót do pracy, poprawę stanu zdrowia psychicznego osób w wieku aktywności zawodowej, zwiększenie dostępności do diagnostyki i profilaktyki zdrowotnej (w zakresie m.in. chorób nowotworowych, diagnostyki prenatalnej, chorób cywilizacyjnych) oraz edukacji zdrowotnej. Na pewno wsparcie uzyskają również choroby układu oddechowego i schorzenia pocovidowe, jednak trzeba podkreślić, że Urząd Marszałkowski wciąż czeka na ostateczne decyzje ze strony Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Zdrowia w tym obszarze.
• Czy wiadomo jakie będą warunki uzyskania dotacji dla firm okołogórniczych w Planie Sprawiedliwej Transformacji? Chodzi o katalog warunków, jakie spółki będą musiały spełnić przy aplikowaniu – warunki formalne dla spółek. Czy są już obecnie jakieś wytyczne, czy dopiero będą opracowywane?
  W przypadku Polityki Spójności nie będzie możliwości wsparcia dużych firm poza działalnością badawczo-rozwojową (B+R). Natomiast tego typu możliwość pojawiła się przy okazji Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Jednak muszą to być inwestycje, które po pierwsze zagwarantują utrzymanie i powstawanie nowych miejsc pracy, po drugie będą wymagały przebranżowienia dotychczasowej działalności przedsiębiorstwa oraz po trzecie otrzymają zgodę na realizację od Komisji Europejskiej. Ponadto, warto zauważyć, że FST umożliwi łączenie projektów twardych i miękkich np. zakup linii produkcyjnej i organizację szkoleń dla pracowników w kierunku jej obsługi.
• Zasugerowano potrzebę większego zagospodarowania odpadów ściekowych/komunalnych wraz z przejściem na gospodarkę obiegu zamkniętego.
  Tego typu działania będą mocno wspierane w programie regionalnym z priorytetu II. Ekologiczne Śląskie m.in. w ramach celów szczegółowych 2.9. Rozwój i adaptacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz oczyszczania ścieków komunalnych, czy 2.10. Inwestycje dotyczące zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych.
• Zauważono również potrzebę przejście na energetykę wodorową – np. poprzez stworzenie w województwie śląskiej doliny wodorowej.
  Program „Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027” umożliwi rozwój regionalnej energetyki w tym kierunku, co zostało już zasygnalizowane w projekcie dokumentu m.in. w części dotyczącej niskoemisyjnego transportu miejskiego.
• Czy dofinansowaniem objęta zostanie rekultywacja terenów po byłych składowiskach?
  Nie jest to oczywisty obszar wsparcia ze środków regionalnych. Na pewno będzie wsparcie na rekultywację obszarów po składowiskach materiałów niebezpiecznych (bomb ekologicznych), jednak będzie to działanie z poziomu krajowego – Krajowego Planu Odbudowy.
• Czy dofinansowaniem objęte zostaną spalarnie odpadów frakcji energetycznych, zawartych w odpadach komunalnych? Pojemności składowisk na Śląsku kończą się, a ceny zagospodarowania tzw. pre-RDF są bardzo wysokie. Spalanie RDF nie jest spalaniem odpadów i nie kłóci się z gospodarką obiegu zamkniętego. Taki kierunek może być sposobem na likwidację niskiej emisji przez wykorzystanie w systemie ciepłowniczym.
  Spalanie odpadów w rozumieniu utylizacji, a nie odzyskiwania do ponownego użycia i recyklingu, nie będzie wspierane ze środków unijnych i jest to bardzo stanowcze stanowisko Komisji Europejskiej. Temat jest trudny i będzie wymagał dodatkowych rozmów z KE. Urząd Marszałkowski dostrzega argumenty w tym zakresie i artykułuje je w rozmowach z Komisją, jednak w tym momencie nie możemy niczego potwierdzić.
• Kiedy można się spodziewać wstępnej wersji wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków?
  Teraz koncentrujemy się na przygotowaniu dokumentów programowych. Pod koniec roku powinny pojawić się pewne elementy dot. kwalifikowalności i na przełomie 2021/2022 będziemy już mogli z Państwem rozmawiać na ten temat. Z dotychczasowych rozmów z Komisją wynika, że nie ma większych zastrzeżeń co do tej kwestii w ramach bieżącego okresu programowania, więc możemy się spodziewać, że nie będzie w tym obszarze większych zmian. Można zatem sugerować się dokumentami, które obowiązywały w bieżącej perspektywie finansowej.
• Czy pojawią się w nowej perspektywie możliwości tworzenia parków technologicznych? Chodzi o nowe technologie na terenach pogórniczych.
  W ramach Polityki Spójności Komisja Europejska obstaje przy projektach dotyczących rozbudowy już istniejących Parków Technologicznych, niekoniecznie tworzenia nowych. Jednak jeśli chodzi o tereny pogórnicze i nadawanie im nowych funkcji, szczególnie jeśli będą to „zielone technologie”, to jak najbardziej w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji pojawi się taka możliwość.

Dodatkowo dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Małgorzata Staś poinformowała, że w nowej perspektywie finansowej wysokość wsparcia dla przedsiębiorstw wyniesie 30% dla dużych firm, 40% dla średnich oraz 50% dla małych. Natomiast każdy projekt, który będzie realizowany w ramach procesu sprawiedliwej transformacji regionu będzie mógł uzyskać dodatkowe 10% dofinansowania, co oznacza, że najmniejsze przedsiębiorstwa będą mogły otrzymać nawet do 60% wsparcia dla swoich inwestycji.

Na koniec spotkania dyrektor Staś krótko podsumowała warsztaty i podziękowała uczestnikom za wszystkie pytania i sugestie oraz zachęciła do kontaktu w przypadku pojawienia się nowych opinii lub wątpliwości.