Warsztaty on-line

Cykl spotkań organizowanych on-line ma na celu zebranie uwag, komentarzy i opinii na temat wstępnych projektów programu regionalnego oraz planu sprawiedliwej transformacji, które będą najważniejszymi dokumentami dotyczącymi wdrażania Funduszy Europejskich w województwie śląskim w perspektywie unijnego finansowania na lata 2021-2027.

Warsztat został skierowany do przedstawicieli Lokalnych Grup Działania (LGD), których celem jest aktywizacja lokalnych społeczności, a także poprawa konkurencyjności wsi jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności ekonomicznej. W spotkaniu wzięło udział ok. 40 osób.

Wstęp do debaty

Spotkanie otworzył Wicemarszałek Województwa Śląskiego Wojciech Kałuża, który podkreślił, że w nowej perspektywie unijnego finansowania województwo śląskie będzie największym beneficjentem funduszy europejskich spośród wszystkich regionów w Polsce. Dla Śląskiego przypadnie prawie 2,4 mld euro w ramach nowego programu regionalnego (FE SL 21-27) oraz ponad 2 mld euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST), co przełoży się na ponad 4,4 mld euro wszystkich dostępnych środków, przy czym województwo będzie jeszcze dążyć do zwiększenia obecnej alokacji o dodatkowe fundusze.

Następnie kierownik Referatu Programowania i Rozwoju Departamentu Rozwoju Regionalnego – Urszula Machlarz przedstawiła prezentację dotyczącą pierwszego projektu programu „Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027”. Podczas prezentacji zostały wskazane priorytety województwa na lata 2021-2027, które powstały w oparciu o cele Polityki Spójności UE wraz z planowanymi kwotami na poszczególne cele:

• Priorytet I. Inteligentne Śląskie – ok. 443 mln euro
• Priorytet II. Ekologiczne Śląskie – ok. 532 mln euro
• Priorytet III. Mobilne Śląskie – ok. 301 mln euro
• Priorytet IV. Społeczne Śląskie – ok. 593 mln euro
• Priorytet V. Śląskie dla mieszkańca – ok. 195 mln euro
• Priorytet VI. Śląskie bliżej mieszkańców – ok. 231 mln euro

Zaprezentowane podczas prezentacji założenia programu stały się punktem wyjścia do dyskusji z uczestnikami warsztatu.

Czas dyskusji

Podczas warsztatu uczestnicy podejmowali się omówienia najważniejszych kwestii związanych z wyzwaniami, przed którymi stanie województwo w perspektywie finansowej 2021-2027, m.in.:

• zwrócili uwagę na działania dotyczące rozwoju turystyki rozwojowej – wskazując, że Lokalne Grupy Działania mogą się zaangażować w realizację projekt u z tego zakresu.
  Warto zwrócić uwagę, że w nowej perspektywie unijnego finansowania trasy rowerowe będą wspierane w ramach 2 typów działań – w priorytecie II. jako element niskoemisyjnego transportu, służący rozwojowi mobilności w regionie, a także w ramach priorytetu V., gdzie znalazł się zapis o wsparciu dla turystycznych szlaków rowerowych, służących komunikacji z obszarami turystycznymi i rekreacyjnymi.
• zgłosili, że Lokalne Grupy Działania mogłyby zostać zaangażowane w dystrybucję środków europejskich jako operator w ramach programów realizowanych zarówno na poziomie wojewódzkim, jak i krajowym (np. w programie „Czyste powietrze”).
• zauważyli również, że niektóre obszary województwa przechodzą przez problemy społeczne związane z odchodzeniem od górnictwa ich mieszkańców mimo braku kopalń na terenie gminy – czy tego typu obszary otrzymają wsparcie z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji?
  Urząd Marszałkowski ma pełną świadomość istnienia gmin rolniczych/niegórniczych, które będą wymagały tego typu wsparcia. Wsparcie dla tych gmin jest planowane, jednak jego wysokość i forma są uzależnione od ostatecznej alokacji dla województwa śląskiego oraz wykorzystania tych środków przez gminy górnicze, które będą traktowane priorytetowo w kontekście zmian, jakie dokonają się w trzech subregionach w ramach procesu Sprawiedliwej Transformacji.
• wskazali chęć finansowania niektórych działań zarówno z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), jak i „Funduszy Europejskich dla Śląskiego na lata 2021-2027” oraz Europejski Fundusz Społeczny (EFS+), jako domyślne źródło finansowania projektów LGD.
  Istnieje w tym obszarze zagrożenie podwójnego finansowania, a do tego dochodzi kwestia demarkacji – Urząd Marszałkowski rekomenduje Lokalnym Grupom Działania wypracowanie listy projektów, wymagających wsparcia w ramach programów, żeby instytucje zarządzające tymi programami mogły wykluczyć możliwość finansowania tych samych projektów z dwóch różnych źródeł. W kwestii tego, czy projekty LGD będą finansowane z EFRR czy EFS+ jest pełna dowolność, ale znaczna większość działań planowanych przez LGD wpisuje się w interwencję dotyczącą EFS+.
• dopytywali o formułę finansowania projektów LGD – czy będą to projekty grantowe? Czy zostanie wyodrębniona pula środków dla Lokalnych Grup Działania z województwa śląskiego? Czy rozważana jest możliwość organizacji konkursu otwartego dla LGD? Czy te rozwiązania zostaną wpisane bezpośrednio do programu regionalnego, czy dookreślone później w dokumentach szczegółowych?
  To czy będą organizowane odrębne nabory dla Lokalnych Grup Działania wymaga ustalenia z departamentami Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (FR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (FS). W nowej perspektywie będziemy odchodzić od konkursów bezpośrednio dedykowanych instrumentom ZIT i RIT ze względu na doświadczenia z obecnej perspektywy, które pokazują, że nie było to najbardziej optymalne rozwiązanie. Z tego względu na tym etapie nie planujemy również tworzyć tego typu rozwiązań dla LGD. Wydzielenie alokacji dla Lokalnych Grup Działania będzie możliwe poprzez uchwałę Zarządu Województwa i odpowiednie zapisy w programie, natomiast kwestie organizacji naborów i ich formuły wymagają dalszych prac w porozumieniu z departamentami FR i FS.
• rozważali kwestię statutu Lokalnych Grup Działania – czy statuty będą wymagały dostosowania w kontekście liczby mieszkańców gmin objętych działaniami (ze środków PROW mogą korzystać wyłącznie sołectwa, w przypadku RPO nie ma takich ograniczeń) i jeśli tak, to na jakim etapie trzeba będzie je dostosować?
  To jest kwestia rozwiązań prawnych, którą będzie trzeba rozważyć. Urząd Marszałkowski zwrócił się do Lokalnych Grup Działania o wypracowanie wspólnej rekomendacji w sprawie programowania Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (RLKS) i tego, czy ma ono objąć również miasta pow. 20 tys. mieszkańców czy pozostać na poziomie kwalifikującym wsparcia z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
• czy jest planowane bezpośrednie wsparcie dla LGD na działania instytucjonalne lub wspierające?
  Nie jest planowane tego typu wsparcie. Środki zostaną skoncentrowane na konkretne inicjatywy i projekty.

Na koniec dyrektor Stefania Koczar-Sikora krótko podsumowała warsztaty i podziękowała uczestnikom za ich sugestie i opinie względem przedstawionych projektów dokumentów.