Robocze spotkanie prekonsultacyjne programu „Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027” dla przedstawicieli samorządu
10 lutego br. odbyły się prekonsultacje dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz Regionalnej Rady ds. Energii przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów.
Warsztaty cieszyły się rekordową popularnością - wzięło w nich udział 270 osób, czyli tyle, ile jest to maksymalnie technicznie możliwe na platformie Teams.
Wstęp do debaty
Spotkanie otworzył marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski, który m.in. wyjaśnił potrzebę nieformalnych konsultacji. Zauważył, że wyzwania zmieniają się bardzo dynamicznie, a my chcemy dobrze poznać potrzeby potencjalnych beneficjentów względem programu i tym samym jak najlepiej zaplanować środki, jak najlepiej dopracować dokument programowy, by następnie nie wymagał zmian. Wyraził też nadzieję, że kluczowe dokumenty centralne zostaną podpisane w drugim, ewentualnie w trzecim kwartale tego roku. Podkreślił również, że środki, które będą dostępne dla regionu – w wysokości ponad 4,8 mld euro – to gigantyczne pieniądze, które stanowią wielkie wyzwanie dla nas wszystkich. Ważne, aby służyły one budowaniu trwałej zmiany.
W pierwszej części Urszula Machlarz, kierownik Referatu programowania i rozwoju przedstawiła syntetycznie wersję 1.0 projektu programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027, przyjętą w listopadzie 2021 r. przez Zarząd Województwa Śląskiego.
Następnie zabrała głos Stefania Koczar-Sikora, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego.
Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027
Następnie zabrała głos Stefania Koczar-Sikora, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego. W trakcie dyskusji, która stanowiła przedmiot drugiej części spotkania, poruszono m.in. następujące tematy:
- Konsultacje programu
Obecne konsultacje toczą się nieformalnie, w formule warsztatowej, w ich wyniku powstanie na przełomie lutego/marca kolejna, bardziej dojrzała wersja projektu programu, która zostanie przesłana do Komisji Europejskiej. Ta też wersja będzie przedmiotem konsultacji formalnych, ustawowych, które odbędą się w marcu/kwietniu.
- Zaangażowanie trzeciego sektora
Komisja Europejska kładzie bardzo duży nacisk na kwestie związane z partnerstwem, w tym zaangażowanie przedstawicieli społecznych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego przy przygotowywaniu zintegrowanych inwestycji terytorialnych.
Organizacje pozarządowe podczas prekonsultacji wyraziły chęć i gotowość do współpracy z subregionami na każdym etapie przygotowania inwestycji projektowych, poczynając od etapu koncepcyjnego, czyli przygotowania strategii rozwoju subregionów.
W kwestiach dotyczących zasady partnerstwa i włączania parterów społecznych oraz reprezentujących społeczeństwo obywatelskie w budowaniu strategii zapraszamy do kontaktu z p. Agatą Woźniak z Urzędu Marszałkowskiego, która zajmuje się tym tematem; e-mail: agata.wozniak@slaskie.pl
- Dostępność środków dla poszczególnych subregionów
Demarkacja geograficzna występuje w dwóch przypadkach:
- dla projektów związanych z OZE subregion północny może sięgać po środki w ramach priorytetu II, natomiast trzy pozostałe subregiony – w ramach priorytetu VIII.
- podobnie w przypadku infrastruktury kształcenia zawodowego: subregion północny może sięgać po środki w ramach priorytetu VI, natomiast trzy pozostałe subregiony – w ramach priorytetu VIII.
W przypadku wsparcia na OZE oraz kształcenie zawodowe w ramach priorytetu VIII nie zawężamy wsparcia tylko dla gmin transformacji górniczej.
- Demarkacja dla projektów związanych z dostosowaniem do zmian klimatu
Linia demarkacyjna jest w tym obszarze jest dość dynamiczna, trwają dyskusje. Ministerstwo Klimatu ma pewną propozycję w tym zakresie, ale liczymy, że się jeszcze zmieni.
- Dokumenty niezbędne do przygotowania, żeby ubiegać się o wsparcie
Kluczowe dokumenty do przygotowania po stronie beneficjenta:
- w przypadku transportu publicznego - SUMP-y (Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej)
- w przypadku projektów rewitalizacyjnych - Gminne Programy Rewitalizacji
- MPA (Miejskie plany adaptacji do zmian klimatu) – przy czym nie jest to warunek kluczowy wsparcia
- przy projektach drogowych - Plan rozwoju dróg gminnych i powiatowych – będzie to przedmiotem negocjacji (min. z wykorzystaniem SUMP).
- Środki dla JST na opracowanie niezbędnych dokumentów
Planujemy wsparcie dla mniejszych gmin na opracowanie MPA.
Nie będziemy finansować powstania GPR - nie planujemy tego rodzaju wsparcia z FE SL. Natomiast zachęcamy do kontaktu z Zespołem ds. rewitalizacji, funkcjonującym w ramach Urzędu Marszałkowskiego, który może służyć doradztwem przy opracowaniu GPR; e-mail: rewitalizacja@slaskie.pl
- Wsparcie na mieszkania chronione
Przewidujemy wsparcie nie tylko na tworzenie nowych mieszkań chronionych, ale też na wsparcie już funkcjonujących - poprzez rozwój usług wspierających aktywność osób, które na chwilę obecną w nich przebywają.
- Komplementarność w projektach rewitalizacyjnych
Dalej wymagana jest komplementarność projektów rewitalizacyjnych w ramach EFS i EFRR zgodnie z regułami przyjętymi obecnie. Jeśli chodzi o wytyczne dot. wyboru partnera, to za wcześnie na konkrety, ale najpewniej będzie się to odbywać tak jak w obecnej perspektywie, czyli w ścieżce konkursowej.
- Środki na transport publiczny
Komplementarność wobec programu FENIKS w obszarze transportu publicznego – położenie akcentu w priorytecie Mobilne Śląskie na tabor autobusowy, ponieważ w przypadku większych ośrodków miejskich i średnich miast programy regionalne to jedyne źródło finansowania w tym zakresie.
Ponadto zapewnione środki na promocję transportu publicznego, żeby zachęcić mieszkańców do skorzystaniu z transportu zbiorowego – to też ułatwi osiągniecie wskaźników.
- Identyfikacja dróg wojewódzkich
Obecnie trwają prace nad Regionalnym Planem Transportowym dla Województwa Śląskiego. Konkretne inwestycje zostały zgłoszone w toku konsultacji, będą one zweryfikować z wykorzystaniem modelu ruchu.
- Instrumenty finansowe na rewitalizację
Jeden z uczestników zaproponował, żeby zrezygnować w tym obszarze z IF na rzecz dotacji.
Należy pamiętać, że w obszarze rewitalizacji identyfikowane są problemy nie tylko społeczne, ale i gospodarcze i IF są wsparciem, o które będą mogli się ubiegać przede wszystkim przedsiębiorcy. Jest to wsparcie komplementarne do dotacji.
- Formuła zarządzania priorytetem Śląskie w transformacji
Model zarządzania priorytetem VIII jest przedmiotem intensywnych dyskusji, negocjacji między stroną polską a europejską, temat do tej pory finalnie nierozstrzygnięty.
- Brak wsparcia dla mobilności miejskiej w FST
Ten obszar wsparcia wypadł z priorytetu VIII Śląskie w transformacji z tego względu, że Komisja Europejska postulowała, żeby skoncentrować się na ważniejszych interwencjach i typach projektów, czyli gospodarce i uruchomieniu trwałych miejsc pracy dla osób odchodzących z sektora górniczego i okołogórniczego, a także adaptacji i nadaniu nowych funkcji terenom pogórniczym.
- Środki na tworzenie Centrów Edukacji Ekologicznej
Komisja Europejska ma pewne obiekcje wobec tego obszaru interwencji, ponieważ uważa, że w małym stopniu przekłada się na ochronę przyrody.
Nie wykluczamy tego wsparcia, ale w ograniczonym zakresie, tylko w uzasadnionych przypadkach, na pewno będą jakieś limity – w ramach projektu lub celu szczegółowego. Wsparcie powinno się koncentrować na ochronie przyrody.
- Możliwość dofinansowania projektów już zakończonych
Komisja Europejska coraz mniej chętnie patrzy na takie projekty, ponieważ efekt wartości dodanej jest tu znacznie zmniejszony. Wydaje się, że w perspektywie 2021-2027 nie będzie takiej możliwości.
- Drogi lokalne
Inwestycje drogowe muszą być powiązane z planem mobilności. Chodzi o to, że z programów regionalnych drogi lokalne wspierane są zawsze pod pewnymi warunkami – w perspektywie 2021-2027 drogi lokalne przede wszystkim muszą być tworzone pod kątem transportu publicznego. Celem jest tu odciążanie centrów miast, poprawa bezpieczeństwa, ułatwienia dla transportu publicznego. Jednocześnie konieczność przygotowania dokumentów strategicznych na poziomie lokalnym będzie przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.
- Środki na cyfryzację
W ramach priorytetu Cyfrowe Śląskie przewidziane jest wsparcie na cyfryzację danych, które jeszcze nie są zdigitalizowane i tworzenie e-usług dla mieszkańców. Zobaczymy, czy uda się w ramach ograniczonych środków poszerzyć wsparcie w tym zakresie o rozwój, podniesienie jakości już istniejących e-usług.
Akcent położony na front office, ale rozważamy wsparcie w jakimś zakresie back office’u, jedynie jako uzupełnienie zasadniczego projektu.
- Inwestycje w sieć wodno-ściekową
Dokumentem stanowiącym podstawę do wyboru projektów będzie KPOŚK. W pierwszej kolejności wsparciem będą objęte przedsięwzięcia realizowane na obszarze aglomeracji w rozumieniu ustawy Prawo wodne o wielkości 10 - 15 tys. RLM, które nie spełniają wymogów wynikających z dyrektywy ściekowej. Po zabezpieczeniu potrzeb w tych aglomeracjach nastąpi możliwość wsparcia aglomeracji naruszeniowych z przedziału 2-10 tys. RLM.
- Środki na dostępność budynków użyteczności publicznej
W ramach FE SL nie ma przewidzianych środków na ten cel.
Tego typu konkursy (bezpośrednio na wdrażanie dostepności) były w tej perspektywie organizowane na poziomie krajowym, pod egidą programu Dostępność Plus i w nowej perspektywie zakładamy, że będzie podobnie.
- Środki na funkcjonowanie Klubów Seniora prowadzone przez JST
Osoby w wieku senioralnym będą objęte szczególnym wsparciem, ale będą to działania w kierunku rozwoju usług sąsiedzkich, promocji usług opiekuńczych i asystenckich w środowisku lokalnym. Nastąpi również rozwój dziennych form opieki dla seniorów, w tym zamieszkujących obszary wiejskie.
- Trasy rowerowe
Temat dróg rowerowych jest przedmiotem naszej dyskusji z KE. Obecne stanowisko Komisji jest takie, że trasy rowerowe powinny stanowić połączenie z multimodalnym transportem publicznym.
- Pierwsze konkursy FE SL
Planujemy ogłoszenie pierwszych konkursów w IV kwartale br. Jako pierwsze zostaną uruchomione konkursy w ramach priorytetu VIII (dla połowy środków z priorytetu VIII mamy krótszy termin uruchomienia środków – do 2026 roku) oraz te, które nie wymagają przygotowania przez potencjalnych beneficjentów dokumentów strategicznych.
- Środki na innowacje społeczne
Innowacje społeczne wzorem perspektywy finansowej 2014-2020 będą możliwe do wdrażania z poziomu programu krajowego Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS). Na poziomie regionalnym możliwe będzie wdrażanie rozwiązań wypracowanych w ramach innowacji społecznych w perspektywie 2014-2020 oraz perspektywie 2021-2027, w szczególności rozwiązań sprawdzonych, w tym takich których efektywność została poddana ewaluacji.
- Zintegrowanie projektów
Integracja projektów jest wpisana w Umowę Partnerstwa, ale to też jedna z rekomendacji, jaka wyłania się z prowadzonych ewaluacji.
W wielu projektach tkwi potencjał do współpracy ponadlokalnej. Warto na ten aspekt zwrócić uwagę, przygotowując strategie subregionalne.
Zobacz również