Seminarium on-line

Obecna sytuacja epidemiczna pokrzyżowała nam plany organizacji spotkań z przedstawicielami lokalnych środowisk w formie stacjonarnej ­– przynajmniej do czasu, gdy gromadzenie się w większych grupach wciąż będzie stanowiło istotne ryzyko zakażenia. Niemniej podejmowany przez nas temat jest na tyle istotny, że zdecydowaliśmy się na przeprowadzenie seminariów w formie on-line. Spotkanie wzbudziło zainteresowanie wielu osób i środowisk z okręgu katowickiego. Ostatecznie w seminarium wzięło udział ponad 60 osób, wśród których znaleźli się reprezentanci m.in.:

• spółek energetycznych,
• instytutów badawczych,
• władz samorządowych,
• urzędów pracy,
• organizacji pozarządowych,
• związków zawodowych
• organizacji społecznych,
• władz metropolitarnych
• i Komisji Europejskiej.

Czas zmian

Seminarium rozpoczęło się od przemówienia Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Małgorzaty Staś, która mówiła o istotności zmian transformacyjnych, podkreślając, że nie mają one na celu wymazywania górniczej tożsamości regionu, a jedynie wykorzystanie potencjału, który w nim tkwi do rozwoju województwa w nowych, przyszłościowych kierunkach. Jednocześnie Dyrektor zachęcała uczestników spotkania do dyskusji, która będzie miała realny wpływ na kształt Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji.

Głos zabrał również przedstawiciel Komisji Europejskiej – Krzysztof Wójcik, który mobilizował uczestników do prezentowania swojego spojrzenia i pomysłów na transformację, nawet jeżeli byłyby to pomysły kontrowersyjne. Wskazywał również, że Śląskie jako największy region górniczy w UE już służy innym obszarom węglowym za dobry przykład regionu, który od wielu lat wdraża projekty o charakterze transformacyjnym z Regionalnego Programu Operacyjnego. Zaznaczył przy tym, że jest to sytuacja bez precedensu, gdy polski region stał się niejako liderem zmian prowadzonych w całej Europie.

Następnie zebranych przywitał gospodarz wirtualnego spotkania – zastępca prezydenta Katowic, Mariusz Skiba, który nawiązując do obecnej sytuacji pandemicznej wskazywał na znaczenie przygotowania śląskich miast do sytuacji kryzysowych. Mówiąc o wyzwaniu, jakie stoi przed całym województwem, Prezydent podkreślał m.in. potrzebę zagwarantowania możliwości zmiany kwalifikacji oraz dobrych miejsc pracy dla osób odchodzących z górnictwa.

Kolejnym punktem programu była prezentacja, podczas której Zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego Stefania Koczar-Sikora zaprezentowała główne założenia programowania Funduszu Sprawiedliwej Transformacji oraz Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2030”. Założenia te stały się punktem wyjścia do dyskusji moderowanej przez kierownika w Departamencie Rozwoju Regionalnego Dariusza Stankiewicza, która rozgorzała w dalszej części spotkania.

Czas dyskusji

W części dyskusyjnej uczestnicy spotkania zabierali głos w kluczowych kwestiach związanych z Funduszem Sprawiedliwej Transformacji (FST). Wątpliwości uczestników rozwiewali m.in. przedstawiciele Komisji Europejskiej, Krzysztof Wójcik i Paweł Olechnowicz. Rozważano m.in.:

• Wpływ środków z FST na zatrzymanie procesu depopulacji regionu, stanowiącego obecnie jeden z najpoważniejszych problemów województwa, który mógłby jednak zostać znacznie ograniczony dzięki poprawie jakości życia mieszkańców.
• Czy duże przedsiębiorstwa planujące ograniczenie emisji CO2 i inne działania w kierunku niskoemisyjności i rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) będą mogły skorzystać ze środków FST?
  Przedstawiciel KE poinformował, że duże przedsiębiorstwa co do zasady nie będą wykluczone ze wsparcia, jednak każdy pomysł na projekt będzie analizowany indywidualnie.

Ponadto uczestnicy podejmowali się omówienia najistotniejszych problemów i wyzwań stojących przed podregionem katowickim.

Gospodarka:

• Uczestnicy spotkania rozważali potencjał tkwiący w poszczególnych gałęziach gospodarki regionu, wskazując w jakim kierunku powinno podążyć Śląskie wstępując na drogę sprawiedliwej transformacji. Wskazywano m.in. na:
  • przemysł motoryzacyjny i jego rozwinięcie pod kątem produkcji pojazdów zasilanych elektrycznie i wodorowo,
  • medycynę i jej rozwinięcie w postaci telemedycyny,
  • branżę związaną z zagospodarowaniem odpadów i recyklingiem,
  • energetykę z naciskiem na odnawialne źródła energii (OZE),
  • turystykę i rekreację (m.in. poprzez zagospodarowanie w tym kierunku terenów i obiektów poprzemysłowych),
  • nowoczesne technologie w budownictwie i montażu,
  • technologie informacyjne, w tym również branżę rozrywki elektronicznej.

Zasoby ludzkie:

• Uczestnicy wskazali na nietypowy rozkład miejsc pracy w podregionie katowickim, gdzie w samych Katowicach jest ponad 170 tys. miejsc pracy, co stanowi ok. 2/3 dla całego okręgu, ale już w miastach ościennych, jak np. Ruda Śląska są to znacznie mniejsze liczby. Z tego względu restrukturyzacja nie powinna stanowić większego problemu dla stolicy województwa, ale może już być nie lada wyzwaniem dla mniejszych miejscowości. Uczestnicy spotkania zgodzili się, że tworzenie nowych miejsc pracy będzie kluczowe w bezpiecznym przeprowadzeniu podregionu przez proces transformacji. Co się z tym wiąże, równie istotne będzie umożliwienie właściwej zmiany kwalifikacji osobom pracującym obecnie w górnictwie, a nawet organizacja szkoleń dla całych rodzin górniczych (przez wzgląd np. na przypadki żon górników, które nie podejmowały się pracy zawodowej).

Transport:

• Podjęty został temat modernizacji węzłów komunikacyjnych i transportu miejskiego. Uczestnicy wskazywali, że mieszkańcy województwa coraz częściej szukają miejsca do zamieszkania na przedmieściach, z dala od zgiełku dużego miasta, ale jednocześnie potrzebują możliwości szybkiego i komfortowego przemieszczenia się do swoich miejsc pracy w centrach miast. Poprawa warunków komunikacyjnych na obszarze metropolitarnym została również uznana za element, który istotnie wpływałby na wzrost komfortu życia mieszkańców podregionu i mógłby stanowić jeden z czynników odwracających obecne trendy depopulacyjne.

Rewitalizacja:

• Uczestnicy dyskusji rozważali również jakiego rodzaju nowe inwestycje mogłyby zostać podjęte na terenach pokopalnianych i zdegradowanych. Dostrzeżono potencjał w tworzeniu nowych miejsc o charakterze rekreacyjnym oraz badawczym i naukowym (jak np. parki technologiczne), które sprzyjają rozwojowi regionu, a jednocześnie tworzą nowoczesne miejsca pracy. Wskazano również na możliwość zaangażowania podmiotów prywatnych w zagospodarowanie przestrzenne oraz wykorzystanie systemu zarządzania terenami pogórniczymi OPI-TPP 2.0.

Edukacja:

• Transformacja regionu będzie również wymagała zmiany w szkołach technicznych i zawodowych górniczych. Uczestnicy seminarium dostrzegli potrzebę tworzenia nowych programów nauczania w szkołach i na niektórych uczelniach, dostosowując je do zmieniającej się rzeczywistości poprzez wycofywanie przedmiotów związanych z górnictwem, a zastępując je np. tematyką inżynierii materiałowej, OZE i recyklingu.

Co dalej?

Na koniec Dyrektor Małgorzata Staś pokrótce podsumowała spotkanie i zapowiedziała kolejne seminaria partycypacyjne, które odbędą się już wkrótce w kolejnych czterech podregionach. Liczymy na waszą obecność i aktywność podczas naszych wirtualnych spotkań w:

• Sosnowcu,
• Rybniku,
• Tychach
• i Bielsku-Białej.

Wiedza o lokalnych problemach i potrzebach, jaką uzyskujemy podczas tych warsztatów, pozwoli nam stworzyć Plan Transformacji, który spełni oczekiwania nas wszystkich.