Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji – co to jest i dlaczego jest ważny?
Idea Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) narodziła się w związku z potrzebą przyspieszenia działań Unii Europejskiej na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej. W 2019 roku Komisja Europejska (KE) przedstawiła Europejski Zielony Ład, który zakłada osiągnięcie zerowych emisji netto gazów cieplarnianych do 2050 roku.
Skąd wziął się Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji?
Dla regionów najbardziej uzależnionych od przemysłu wysokoemisyjnego — jak górnictwo węgla czy ciężki przemysł — transformacja oznaczała ryzyko społeczno-gospodarcze związane z utratą miejsc pracy, zmniejszeniem dochodów lokalnych oraz koniecznością głębokiej restrukturyzacji gospodarki.
Żeby pomóc takim miejscom, Unia Europejska stworzyła Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Dzięki niemu mieszkańcy i firmy w regionach przechodzących największe zmiany mogą liczyć na wsparcie — w tworzeniu nowych miejsc pracy, w rozwoju nowych branż czy w odnawianiu zdegradowanych terenów.
Jak działa Fundusz w Unii Europejskiej?
Na Fundusz przeznaczono ponad 17 miliardów euro. Otrzymają je te miejsca w Europie, które najmocniej odczują skutki zmian — na przykład zamykania kopalń czy ograniczania działalności przemysłowej. Najwięcej środków dostanie Polska, Niemcy, Rumunia i Czechy.
Fundusz wspiera takie działania jak:
- tworzenie nowych firm,
- szkolenia dla pracowników,
- przekształcanie terenów poprzemysłowych,
- inwestycje w nowe, przyjazne dla środowiska technologie.
Trzy filary pomocy
Fundusz jest częścią większego planu, zwanego Mechanizmem Sprawiedliwej Transformacji. Składa się on z trzech elementów:
- Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji — bezpośrednie dotacje na konkretne projekty.
- Program InvestEU — gwarancje dla inwestycji w nowe technologie i miejsca pracy.
- Pożyczki dla sektora publicznego — pomoc finansowa dla samorządów.
Co Fundusz zmienia w Polsce?
Polska jest największym beneficjentem Funduszu — do podziału jest tu prawie 4 miliardy euro. Środki trafiają do sześciu województw:
- śląskiego,
- dolnośląskiego,
- wielkopolskiego,
- małopolskiego,
- łódzkiego.
W każdym z nich powstały specjalne terytorialne plany sprawiedliwej transformacji. Ich celem jest pomoc w przejściu z gospodarki opartej na węglu i ciężkim przemyśle na nowe, bardziej przyjazne środowisku technologie i branże.
Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Województwa Śląskiego 2030 dostępny tutaj.
Śląsk – największy odbiorca pomocy
Województwo śląskie, jako największy region górniczy UE dostanie ponad 2 miliardy euro. To dlatego, że na Śląsku zmiany będą szczególnie duże. Zamykane są kopalnie, a wiele miejsc pracy jest związanych z przemysłem i górnictwem.
Pieniądze z Funduszu pomogą:
- rozwijać nowe i zmieniać funkcjonujące firmy i sektory gospodarki,
- szkolić pracowników i pomagać im znaleźć nową pracę,
- odnawiać tereny poprzemysłowe i pogórnicze,
- poprawiać jakość życia w miastach, na przykład przez rozwój terenów zielonych.
Wszystko to odbywa się w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.
Podsumowanie
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji to szansa na nowe otwarcie dla regionów, które do tej pory opierały się na węglu i przemyśle ciężkim. Dzięki wsparciu z Unii Europejskiej Śląsk i inne regiony mogą budować nowoczesną gospodarkę, tworzyć lepsze miejsca pracy i dbać o środowisko.
Po więcej informacji odnośnie wsparcia regionów węglowych w UE zapraszamy na stronę Platformy Sprawiedliwej Transformacji (EN).
