II Śląskie Forum Sprawiedliwej Transformacji – rozmowa o przyszłości regionu po 2027 roku

Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli samorządów, instytucji europejskich, organizacji społecznych, instytucji rynku pracy, związków zawodowych, ekspertów związanych z transformacją.

Cel tegorocznej edycji

Tegoroczna edycja Forum była poświęcona społecznym aspektom transformacji, m.in.: 

• tworzeniu nowych miejsc pracy,
• wsparciu w przekwalifikowaniu i kształceniu dorosłych,
• działaniom typu redeployment,
• rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości,
• dobrym praktykom wdrażanym w gminach i powiatach,
• barierom i wyzwaniom stojącym przed regionami górniczymi.

Dyskusje koncentrowały się również na przyszłości wsparcia dla regionów węglowych po 2027 roku tj. w ramach kolejnej perspektywy finansowej 2028-2034.

Przebieg wydarzenia

II Śląskie Forum Sprawiedliwej Transformacji otworzył Wicemarszałek Województwa Śląskiego Leszek Pietraszek, który zwrócił uwagę, że przyszłość funduszy unijnych wspierających regiony górnicze jest niepewna. Nowy budżet UE na lata 2028–2034 może nie zawierać dedykowanego wsparcia, które dotąd było podstawą wielu inwestycji oraz projektów społecznych. Wicemarszałek podkreślił również, że mieszkańcy wciąż mają zbyt mało informacji o procesie transformacji oraz wskazał, że kluczem do powodzenia tego procesu jest akceptacja społeczna.

Następnie wyświetlony został materiał video, w którym Emma Toledano Laredo, Dyrektor w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej wskazała, że województwo śląskie jest przykładem regionu, który potraktował wykorzystanie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji priorytetowo. 

Po powitaniu uczestników odbyły się trzy panele dyskusyjne.

Panel I: Przyszłość regionów górniczych po 2027 roku – wyzwania i kierunki działań w nowej perspektywie unijnej.

Panel koncentrował się na pytaniu, co stanie się z regionami górniczymi, gdy unijne wsparcie dedykowane transformacji wygaśnie wraz z końcem obecnej perspektywy. Dyskutowano m.in. o partycypacji społecznej i zaangażowaniu mieszkańców w proces transformacji oraz o tym, jak istotne jest informowanie o zmianach i planach na przyszłość.

W panelu wzięli udział:

• Halina Bieda, Senator RP, Przewodnicząca Senackiego Zespołu ds. Rozwoju Województwa Śląskiego,
• Joanna Furmaga-Stoczkiewicz, Prezeska Zarządu Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć,
• Grzegorz Kierner, Zastępca Dyrektora Departamentu Przedsiębiorczości i Sprawiedliwej Transformacji, Pełnomocnik ds. sprawiedliwej transformacji w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego,
• Paweł Olechnowicz, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej,
• Leszek Pietraszek, Wicemarszałek Województwa Śląskiego.

Panel II: Zawodowy restart – jak skutecznie wspierać pracowników sektora węglowego. Nowe możliwości zawodowe dla pracowników kopalń i firm okołogórniczych.

Panel poświęcony był wyzwaniom rynku pracy w regionach górniczych i możliwościom ponownego wejścia na rynek pracy pracowników kopalń i firm okołogórniczych.

Uczestnicy analizowali:

• skuteczność wsparcia kształcenia dorosłych,
• programy przekwalifikowania i doradztwa zawodowego,
• tworzenie nowych miejsc pracy,
• rozwój przedsiębiorczości,
• mechanizmy osłonowe (odprawy, urlopy górnicze), ich rolę oraz ograniczenia.

W panelu wzięli udział:

• Tomasz Duda, Dyrektor Biura Likwidacji Kopalń w Polskiej Grupie Górniczej S.A.,
• Agnieszka Majzel, Dyrektor ds. Pracy Węglokoks Kraj S.A.,
• Mateusz Rykała, Prezes Zarządu Funduszu Górnośląskiego,
• Arkadiusz Siekaniec, Wiceprzewodniczący Rady Krajowej Związku Zawodowego Górników w Polsce,
• Grzegorz Sikorski, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach,
• Krzysztof Stanisławski, Wiceprzewodniczący Porozumienia Związków Zawodowych „KADRA”.

Panel III: Od tradycji do nowoczesności – transformacja społeczna jako motor rozwoju i integracji regionu.

Ostatni panel dotyczył zmian społecznych i roli mieszkańców w procesie transformacji. Podkreślono, że skuteczna zmiana musi uwzględniać lokalne uwarunkowania społeczne i gospodarcze oraz ochronę tożsamości lokalnej i dziedzictwa kulturowego.

Wskazano przykłady dobrych praktyk, takich jak:

• adaptacja obiektów poprzemysłowych na cele edukacyjne, kulturalne i turystyczne,
• wzmacnianie lokalnego kapitału społecznego,
• projekty partnerskie wspierające społeczności górnicze.

W panelu wzięli udział:

• Dobromir Bujak, Prezes Zarządu Klubu Sportowego Skarpa Bytom,
• Katarzyna Dydyńska-Bańka, Prezes Instytutu Społecznego Rozwoju - partner w projekcie „Centrum Transformacji w Knurowie”,
• Marek Gołosz, Dyrektor Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku,
• Waldemar Jan, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Fabryka Inicjatyw Lokalnych,
• Marta Kozłowska, Prezes Zarządu Stowarzyszenia EBI (Pod skrzydłami Jastrzębia, Życie wśród hałd),
• Sebastian Macioł, Burmistrz Miasta Bierunia.

Transformacja w kluczowym momencie – potrzeba ciągłości działań

II Śląskie Forum Sprawiedliwej Transformacji pokazało, że województwo śląskie ma mocne podstawy do dalszych zmian – ale także wiele wyzwań przed sobą. Potrzebna jest kontynuacja wsparcia procesu transformacji w regionie w kolejnych latach, jak również większe włączenie mieszkańców w proces transformacji.

Jedno jest pewne: przyszłość regionu zależy od wspólnej pracy samorządów, instytucji, przedsiębiorców i społeczności lokalnych. Dialog pomiędzy interesariuszami tego procesu jest niezbędny do budowania nowoczesnego, zielonego i bezpiecznego regionu.

Występ Orkiestry KWK Knurów

Konferencja zakończyła się występem jednej z najstarszych na Śląsku orkiestr górniczych - Orkiestry KWK Knurów, która przypomniała o bogatym dziedzictwie kulturowym i tradycji regionu. Jej muzyka połączyła to, co Śląsk wypracował przez pokolenia, z dynamicznym procesem sprawiedliwej transformacji, wyznaczającym nowe kierunki rozwoju. W tym zestawieniu historii i zmian wybrzmiała przyszłość Śląska – nowoczesna, ambitna i głęboko zakorzeniona w swojej tożsamości.

Projekt pn. "Regionalne Obserwatorium Procesu Transformacji 2.0 (ROPT 2.0)" jest w 100% dofinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.

Więcej informacji o projekcie ROPT 2.0 znajdziesz tutaj.